Kiểm soát viên không lưu đêm ngày cân não

Một chỉ lệnh của kiểm soát viên không lưu (KSVKL) phát ra liên quan đến hàng trăm sinh mạng, đến khối tài sản hàng nghìn tỷ đồng. Trên màn hình rada, chỉ một chấm nhỏ có vấn đề đã là quá đủ. Có lẽ, KSVKL là nghề đòi hỏi sự chuẩn mực khắc nghiệt nhất trong mọi nghề...
Khắc nghiệt
KSVKL phải nói, hướng dẫn phi công liên tục (lúc cao điểm, thời gian nói, hướng dẫn bay của KSVKL thường hơn 50 phút/giờ), đồng thời, mắt nhìn vào màn hình, tai nghe phi công báo cáo, một tay viết (một bút gồm hai màu) hoặc thao tác trên bàn phím máy tính khai thác các chức năng điện tử và một tay điều khiển các tổ hợp thông tin liên lạc “đất đối không”, “đất đối đất”; đôi khi họ cũng dùng chân để nhấn vào nút nhận/ngắt đàm thoại dưới bàn.
Một kíp trực của nhân viên không lưu chỉ được phép kéo dài tối đa 2 giờ. Thời gian đó, họ phải tập trung cho công việc; không được làm việc riêng; không điện thoại di động; không rời vị trí trực nếu không cấp thiết, không có người thay thế.
Sau phiên trực 2 giờ, họ được nghỉ, uống cà phê, xem phim hoặc xem lại công việc ngay tại trong trung tâm. Các trung tâm kiểm soát không lưu ở Mỹ, châu Âu, nhân viên có phòng thư giãn, có chỗ ngủ hoặc bể bơi, phòng mát xa, nhưng ở đây chỉ có phòng nghỉ, ghế ngồi, ti vi và tủ lạnh.
Khi chuẩn bị vào ca, những KSVKL có biểu hiện bị ốm, hay tinh thần bất thường sẽ không được bố trí vào làm việc. Trong quá trình làm, nhân viên nào không thể tiếp tục, lập tức có người thay thế.

“Lái” phi công
Anh Lâm Phúc Anh Hà, GÐ Cty Quản lý Bay miền Bắc (quản lý chung các cơ sở điều hành bay ở miền Bắc) có hàng chục năm trong nghề không lưu, từng xử lý nhiều tình huống khó. Khi còn là KSVKL, có bận, anh hướng dẫn cho một máy bay (thời Liên Xô cũ) hỏng bộ phận dẫn hướng, trong điều kiện mưa phùn dầy, tầm nhìn chỉ xấp xỉ 2.000 mét. Bằng cách sử dụng ra đa quân sự RSP 10, anh hướng dẫn phi công tiếp cận vào đường cất hạ cánh. Lần tiếp cận thứ nhất, tổ lái tự thực hiện, không tiếp cận được đường băng; lần thứ hai, ra đa mới khởi động không bắt được mục tiêu, tổ lái tự thực hiện cũng không thành công; lần thứ ba, ra đa đã bắt được mục tiêu, KSVKL hướng dẫn nhưng phi công không tin nhân viên không lưu, tiếp tục tự mình tiếp cận đường băng. Máy bay hạ thấp rồi lại phải bay vút lên. Ðến lần thứ tư, dưới sự hỗ trợ, hướng dẫn chính xác của KSVKL, phi công mới hạ cánh an toàn.
Giờ đây, máy bay hiện đại hơn, không xảy ra tình huống nguy hiểm như vậy nhưng cũng không hiếm tình huống cam go. Anh Bùi Công Huy, kíp trưởng, trực đài chỉ huy tại sân bay Nội Bài kể: Cách đây không lâu, chuyến bay của Vietnam Airlines từ Bangkok (Thái Lan) về Nội Bài bị hỏng hệ thống thủy lực. Máy bay vẫn hạ cánh được nhưng không thể di chuyển về sân đỗ. Anh và đồng nghiệp lập tức chỉ lệnh cho các máy bay phía sau bay giãn ra, xếp hàng trật tự một cách hợp lý, sau đó nhanh chóng điều động các phương tiện để kéo máy bay này khỏi đường băng ngay sau khi hạ cánh. Nhờ đó, các máy bay phía sau mới được về hạ cánh kịp thời, không phải đi sân bay dự bị, tiết kiệm xăng dầu cho các hãng hàng không, không lãng phí thời gian của hành khách và tránh được những phiền hà cho dịch vụ hàng không chung.
Hiện nay, với sự bùng nổ của hàng không, trung bình mỗi ngày trên vùng trời phía Bắc có 700 chuyến bay nên công việc của KSVKL nặng nề hơn. Có khi, cùng thời điểm, một KSVKL điều hành 8-10 máy bay, càng lễ Tết, cường độ làm việc càng căng thẳng.

Cảnh đẹp đâu dám làm thơ
Ðài kiểm soát không lưu sân bay Nội Bài có tầm nhìn bao quát. Từ đây nhìn xuống, ánh điện sân bay sáng trưng, máy bay xé gió bay lên, bay xuống. Các phương tiện đủ các sắc màu trắng, xanh, vàng đỏ. Phía xa là trung tâm Hà Nội với những tòa nhà cao tầng, những con đường được đèn đường dẫn lối.
Cảnh đó dễ làm những nhà thơ xao lãng nhưng KSVKL không được phép. Những cô cậu mới ngoài 20 tuổi, mơ mộng vẫn phải dành thời gian cho những cử chỉ thoăn thoắt hay những cái chống cằm nghiêm nghị trước màn hình. Sau giờ nghỉ, cô KSVKL Bùi Diệu Huyền còn rất trẻ nói: “Cảnh đẹp, nhưng công việc căng thẳng, chúng em không dám lơ là. Thậm chí, muốn nhìn ra ngoài phạm vi của mình cũng không dám”. Anh Nguyễn Ngọc Quang, Trưởng Trung tâm kiểm soát tiếp cận tại sân bay nói: Với KSVKL, khi đã vào vị trí không có chỗ cho sự riêng tư. Câu “xin chào”, “cảm ơn” giữa phi công và KSVKL cũng không được phép vì không kịp điều hành chuyến bay sau. Việc cảm ơn, chào hỏi như vậy nếu có, chỉ ở các chuyến bay muộn.
Chi tiết tại: http://vatm.vn/stkiem-soat-vien-khong-luu-dem-ngay-can-nao-st1020.html